OKB ve Bilişsel Davranışçı Terapi
Obsesif Komplusif Bozukluk ve Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) halk arasında bilinen ismiyle takıntı hastalığının Bilişsel Davranışçı (BDT) yöntem ile terapisinde, diğer terapilerde olduğu gibi ayrıntılı bir özgeçmiş alınır.
OKB Terapisinde; Bilişsel Davranışçı Terapi Yöntemi nedir?
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) halk arasında bilinen ismiyle takıntı hastalığının Bilişsel Davranışçı (BDT) yöntem ile terapisinde, diğer terapilerde olduğu gibi ayrıntılı bir özgeçmiş alınır.
İlk olarak ne zaman başladı? Nasıl başladı? Tetikleyen ne oldu? Ani mi başladı? Yoksa yavaş yavaş mı gelişti?
Takıntılı düşünceler mi ön planda? Yoksa tekrarlayıcı, istenmeyen davranışlar mı ön planda? Hangi ortamlarda artma/azalma eğiliminde?
Aile üyeleri nasıl tepki veriyor? Onaylayan, suçlayan tutumlar var mı? Takıntılara bağlı olarak ev düzeni, ev hayatı nasıl etkileniyor?
Kişinin günlük hayatını nasıl etkiliyor? İş, aile, arkadaş gibi sosyal çevre ile ilişkilerde ne tür sorunlara neden olmuş/oluyor? OKB ile ilgili olası ikincil kazançlar söz konusu mu?
Aile içinde OKB, Panik bozukluk, Fobi, Depresyon yaşayan var mı?
Aile kuralları katı/esnek nasıldı? Doğru/yanlış bilgilendirilme var mıydı?
Çocukluk/ergenlik döneminde fiziksel, duygusal, cinsel, psikolojik istismar ve şiddet var mıydı? Ya da önemli yakınların ölümü, kaza, yangın, vb, yaşandı mı?
Batıl inançlar hangi yoğunluktaydı? Katı ahlak anlayışında olan ebeveyn var mıydı?
Hastalığı hakkında ne kadar bilgi sahibi? Kişi Obsesyon ve Kompulsiyonları ile baş etmek için hangi yolları denedi? Sonuçları ne oldu? Ne kadar rahatsızlık duyuyor? Değişim için gerekli motivasyon ve kaynaklar gözden geçirilir.
Danışanın daha önce başka bir terapi/danışmanlık hizmeti alıp almadığı değerlendirilir. Alınmışsa nasıl geçtiği, iyi gelip gelmediği, neden bırakıldığı sorulur. OKB ve başka bir nedene bağlı olarak ilaç kullanıp kullanmadığına dikkat edilir.
Danışanın OKB dışında yaşadığı fiziksel, duygusal, zihinsel ve psikolojik başka sorununun olup olmadığı da incelenir. OKB genellikle tek başına bulunmaz. Beraberinde uykusuzluk, cinsel sorunlar, depresyon, kaygı sorunları, sosyal ilişki problemleri, evlilik sorunları, işyerine dair problemler bir arada bulunur. Terapi bunları dikkate alınarak planlanır.
Sonrasında danışanın terapi sürecinde aktif olması, iyileşmeye dair kendi sorumluluğunu alabilmesi için Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ve OKB hakkında bilgilendirilir. Psiko eğitim denen süreçte kendi obsesyonlarını, kompulsiyonlarını fark ederek tanımasına destek olunur.
OKB’ye bağlı bozukluklarda; düşüncelere verilen önem çok fazladır. Dünyaya, kendilerine, diğer insanlara yönelik güven ve inanç genellikle zayıftır. Bu nedenle obsesyonlar çok önemlidir. Kişinin kendini güvende hissedebilmesi için uyarılmaya, tetikte olmaya, önlem almaya ihtiyacı çok fazladır. Obsesyonlar sayesinde kontrol edildiği sanılan hayali bir dünya yaratılır. Obsesyonların zihinsel olarak dürtmesi ile kaygı ortaya çıkarken, telafi edici davranışlar yani kompulsiyonlar sayesinde de geçici bir rahatlama sağlanır. Kısa vadede rahatlama sağlanırken, uzun vadede başka sorunlu, zorunlu davranışları yapma gereği ortaya çıkar.
Obsesyon ve kompulsiyon döngüsünü kırmak için; Bilişsel Davranışçı Terapiler (BDT) ile işlevsel/gerçekçi olan ve olmayan düşünce ve inançlar sorgulatılır.
Patolojiye kaynaklık eden; “yetersizim, çaresizim, güçsüzüm, kimseye güvenemem, sevilemem, kötü biriyim…” türündeki temel olumsuz inançlar/ düşünceler gözden geçirilir.
Aşağı doğru ok tekniği, Sokratik sorgulama gibi yöntemler sıklıkla kullanılır.
En kötüye dair hayali senaryolar ele alınır.
“Çok çalışmalıyım” dolayısıyla
“herhangi bir sorun olmaması için her şeyi kontrol etmeliyim” dolayısıyla
“eğer kontrolü bırakırsam, başarısız olurum, başarısız olmamak için uyanık olmalıyım” dolayısıyla
“geleceği görmeli ve önlem almalıyım” dolayısı ile
“eğer geleceği görmez ve önlem almazsam mahvolurum…”
Ya da “kendime güvenemem, yetersiz biriyim” öyleyse
“asla yalnız kalamam”
“ ya ilerde kendimi öldürmek zorunda kalırsam”
Otomatik düşünceler biçiminde zihne hücum eden aşırı genellenmiş, çarpıtılmış, irrasyonel inançlar/düşünceler değiştirilmeye çalışılır. Terapist aracılığı ile düşünceleri tanıma, fark etme, düşünce, davranış, duygu ilişkisini gözlemleme, kanıta dayalı olup olmadığını analiz etme, düşünce kaydı tutma, ev ödevleri gibi yöntemler kullanılır.
Telafi edici, zorlayıcı davranışlar olan Kompulsiyonlar ise tepki önleme, taşırma, üstüne gitme, maruz bırakma gibi davranışçı yöntemlerle duyarsızlaştırılmaya, etkisizleştirilmeye çalışılır.
